2025 Nobel Fizik Ödülü’nün sahibi belli oldu. Makroskopik kuantum mekanik tünelleme ve elektrik devresinde enerji kuantizasyonunun keşfi nedeniyle John Clarke, Michel Devoret ve John Martinis’e verilen prestijli ödülün ardından John Clarke’ın hayatı araştırılıyor. John Clarke kimdir, kaç yaşında ve nereli, John Clarke hangi üniversitede çalışıyor, John Clarke Nobel Ödülü’nü neden aldı sorularının yanıtları haberimizde…
JOHN CLARKE KİMDİR?
John Clarke, 1942 yılında Cambridge, İngiltere’de dünyaya gelen İngiliz-Amerikan uyruklu bir fizikçidir 41,43. Deneysel fizik alanında uzmanlaşan Clarke, süperiletkenlik ve süperiletken elektronik konularında çığır açan çalışmalar yapmıştır. Özellikle Superconducting Quantum Interference Devices (SQUID) teknolojisinin geliştirilmesinde öncü rol oynamış ve bu cihazların manyetik akıyı ultra hassas şekilde algılamasını sağlamıştır 43. UC Berkeley’de Professor Emeritus unvanıyla görev yapmakta olan Clarke, yarım asırdan fazla süren akademik kariyerinde sayısız bilimsel makale yayımlamış ve Nobel Ödülü’ne layık görülen keşiflerini gerçekleştirmiştir.
JOHN CLARKE KAÇ YAŞINDA?
John Clarke, 1942 doğumlu olup 2025 itibarıyla 83 yaşındadır 41. Cambridge’de doğan Clarke, uzun akademik kariyeri boyunca yaşının getirdiği deneyimi bilimsel araştırmalarına yansıtmış ve 80’li yaşlarında bile aktif olarak araştırma faaliyetlerini sürdürmektedir. 2025 Nobel Fizik Ödülü’nü 83 yaşında almış olması, bilim dünyasındaki uzun soluklu çalışmalarının meyvesini verdiğinin göstergesidir.
JOHN CLARKE NERELİ?
John Clarke, Cambridge, İngiltere doğumludur 41,43. Doğup büyüdüğü Cambridge’de aynı zamanda eğitim hayatını da tamamlamış, Cambridge Üniversitesi’nden BA (1964), MA ve Ph.D. (1968) derecelerini almıştır 42,43. İngiltere’de doğup eğitimini tamamlamasına rağmen, akademik kariyerinin büyük bölümünü Amerika Birleşik Devletleri’nde geçirmiş ve UC Berkeley’de çalışmalarını sürdürmüştür. Bu nedenle İngiliz-Amerikan uyruklu olarak tanımlanmaktadır.
JOHN CLARKE HANGİ ÜNİVERSİTEDE ÇALIŞIYOR?
John Clarke, University of California, Berkeley (UC Berkeley) Fizik Bölümü’nde Professor Emeritus of the Graduate School unvanıyla görev yapmaktadır 41,42. 1969 yılında UC Berkeley Fizik Bölümü’ne öğretim üyesi olarak katılan Clarke, burada onlarca yıl boyunca hem eğitim hem de araştırma faaliyetlerini sürdürmüştür 42. Berkeley’de kurduğu laboratuvarında SQUID teknolojisi üzerinde çalışmış ve Nobel Ödülü’ne layık görülen keşiflerini burada gerçekleştirmiştir.
JOHN CLARKE NOBEL ÖDÜLÜ’NÜ NEDEN ALDI?
John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis ile birlikte “elektrik devresinde makroskopik kuantum mekanik tünelleme ve enerji kuantizasyonunun keşfi” nedeniyle 2025 Nobel Fizik Ödülü’nü kazanmıştır 41,58,59. Bu çığır açan keşif, 1984 ve 1985 yıllarında süperiletken bir elektrik devresi kullanarak gerçekleştirdikleri deneyler sonucunda ortaya çıkmıştır 58. Üç bilim insanının çalışması, kuantum mekaniğinin sadece atomik düzeyde değil, makroskopik düzeyde de gözlemlenebileceğini kanıtlamış ve günümüzün kuantum teknolojileri devriminin temellerini atmıştır.
JOHN CLARKE’IN BİLİMSEL ÇALIŞMALARI NELERDİR?
John Clarke’ın en önemli bilimsel katkıları SQUID (Superconducting Quantum Interference Devices) teknolojisi alanındadır 43. SQUID’ler, iki Josephson tünel kavşağından oluşan ve son derece hassas manyetik ölçümler yapabilen cihazlardır. Clarke bu teknolojinin geliştirilmesi ve çeşitli alanlarda uygulanmasında öncü rol oynamıştır. Ayrıca düşük manyetik alan MRI teknolojisi geliştirmiş, kuantum bilgisayar araştırmalarına katkıda bulunmuş ve karanlık maddenin olası bir bileşeni olan aksion partikülünün aranması projelerinde yer almıştır 42,43.
JOHN CLARKE HANGİ ÖDÜLLERI ALDI?
John Clarke, 2025 Nobel Fizik Ödülü’nden önce de birçok prestijli ödül almıştır. 1987’de California Yılın Bilim İnsanı Ödülü ve Fritz London Ödülü’nü kazanmış, 1998’de Joseph F. Keithley Ödülü, 1999’da Comstock Fizik Ödülü, 2004’te Royal Society Hughes Madalyası ve 2021’de Micius Kuantum Ödülü’nü almıştır 42,43. Ayrıca 1986’da Royal Society üyesi, 2012’de ABD Ulusal Bilimler Akademisi yabancı ortağı ve 2017’de Amerikan Felsefe Derneği üyesi seçilmiştir 43.
2025 NOBEL FİZİK ÖDÜLÜ’NÜN ÖNEMİ NEDİR?
2025 Nobel Fizik Ödülü, kuantum mekaniğinin makroskopik düzeyde gözlemlenmesinin mümkün olduğunu kanıtlayan çığır açan çalışmaları onurlandırmaktadır 58,59. John Clarke, Michel Devoret ve John Martinis’in 1980’li yıllarda gerçekleştirdiği deneyler, kuantum tünelleme fenomeninin sadece atomik düzeyde değil, günlük hayatımızda kullandığımız elektrik devrelerinde de gözlemlenebileceğini göstermiştir. Bu keşif, günümüzün kuantum bilgisayarları, kuantum sensörleri ve kuantum iletişim teknolojilerinin temelini oluşturmuştur.
